HZ. MUSA KİMDİR?
Tevrat’taki en önemli kişiliklerden birisi olan Hz. Musa, İsrailliler’in lideriydi. İncil’e göre halkını Mısır firavununun elinden kurtarmıştı. Daha sonra İbraniler’e On Emir’i getirmiş ve Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam da dahil olmak üzere pek çok inanç sistemi tarafından ilk kanun koyucu olarak kabul edilmiştir. Hz. Musa’nın kanunları tüm bu inanç sistemlerinin ahlaki temelini oluşturmaktadır.
HZ.MUSA’NIN TARİHTEKİ YERİ
Hz. Musa’nın hayatına ilişkin İncil’de yer alan ayrıntıların pek azı tarihsel veriler tarafından doğrulanmaktadır. 120 yıl kadar yaşaması gibi kimi bilgilerin ise gerçek olması mümkün gözükmemektedir. Fakat Hz. Musa gerçek bir kişilikse MÖ 1500-1200 yılları arasında bir zaman diliminde Mısır ve Ürdün civarında yaşamış olduğu tahmin edilmektedir. Yaşadığı dönemin, Mısır firavunu 2. Ramses’in (MÖ 1303-1213) hükümranlığına denk düşmesi olasıdır.
Tevrat’ın Yahudilerin Mısır’dan ayrılışını konu alan kısmındaki kimi ayrıntılar Hz. Musa’nın kökenine ilişkin bir fikir vermektedir. Buna göre Hz. Musa’nın doğduğu gün Firavun, yeni doğan tüm Yahudi erkek çocuklarının öldürülmesini emretmiştir. Hz. Musa’nın annesi Yokebed bu emre itaat etmek yerine bebeğini bir salın üzerinde Nil Nehri’ne bırakmıştır. Hz. Musa’yı Firavun’un kızlarından biri bulmuş, sahiplenmiş ve bir Mısırlı olarak yetiştirmiştir.
YAŞADIĞI BAZI OLAYLAR
Yıllar sonra Hz. Musa, firavunun kölelere zulmeden bir görevlisini öldürünce Mısır’dan kaçmak zorunda kalmıştır. Hz. Musa gittiği yerlerde Yahudiler’le kaynaşmış, çok geçmeden Yahudi halkını kurtarması için Tanrı tarafından kendisine emir verilmiştir. “Çıkış Kitabı”na (Exodus) göre Hz. Musa, kardeşi Harun’la birlikte Mısır’a dönmüş ve Firavun’dan bir istekte bulunmuştur: “İnsanlarımı özgür bırak.” Firavunun bunu reddetmesi üzerine Mısır’ın başına çekirge istilası, dolu, ilk doğan erkek çocukların ölümü gibi on büyük felaket gelmiştir. Tüm bunlardan sonra firavun pes etmiş ve Hz. Musa, ikiye ayrılan Kızıl Deniz’in arasından geçerek Yahudi halkını anavatanlarına geri götürmüştür. Tanrı yolları üzerinde durakladıkları Horeb Dağı’nda Hz. Musa’ya On Emir’i vahyetmiş, ancak sabırsızlığından ötürü Hz. Musa’ya öfkelenerek Vaat Edilmiş Topraklar’a girişini engellemiş ve onu cezalandırmıştır. Hz. Musa, Yahudiler’in İsrail’e varmalarından hemen önce Ürdün Nehri’nin doğu kıyısında ölmüştür.
EK BİLGİLER
1- Washington’daki ABD Yüksek Mahkeme Binası’nda yer alan ünlü yasa koyucu heykelleri arasında Hz. Musa’nın da heykeli bulunmaktadır. Aynı yerde, aralarında Babil Kralı Hammurabi ve İngiliz hukukçu William Blackstone’un (1723-1780) da bulunduğu pek çok önemli hukuk adamının heykelleri yer almaktadır.
2- Oyuncu Charlton Heston (1923-2008), Cecil DeMille (1881-1959) tarafından yönetilen “On Emir” (The Ten Commandments) filminde (1956) Hz. Musa’yı oynamıştır. Mel Brooks (1926-), Val Kilmer (1959-) ve Burt Lancaster (1913-1994) gibi daha pek çok başka oyuncu da muhtelif yapımlarda Hz. Musa’yı canlandırmışlardır.
3- Mısır’ın başına gelen on felaket, Yahudiler’in Hamursuz Bayramı (Passover) sırasında anılır. Söylendiğine göre felaketler Yahudiler’i “es geçerek” sadece onlara eziyet eden Mısırlılar’a zarar vermiş, bu nedenle bu bayrama İngilizce’de esgeçmek anlamına gelen Passover ismi konmuştur.